Tỏi có tên khoa học là Allium sativum, thuộc họ Hành. Tỏi mọc ở khắp nơi trên thế giới và từ lâu đã được con người biết đến vừa là loại gia vị không thể thiếu, vừa là loại dược liệu quý chữa trị cảm cúm, ho, đầy hơi khó tiêu… Các chất sun phít trong tỏi tía có tác dụng làm hết mỡ gan nhanh chóng nhờ ức chế trực tiếp sự tổng hợp cholesterol ở gan.
1. Mô tả
2. Phân bố sinh thái
Tỏi là một trong những cây trồng cổ xưa nhất còn tồn tại đến ngày nay. Cây có nguồn gốc ở vùng Trung A (Tien Shan), ở đây hiện còn loại tỏi đặc hữu mọc hoang dại là Allium longicuspis Regel. Từ 3000 năm trước công nguyên, tỏi được biết đến ở Hy lạp. Ở Ấn Độ và Trung Quốc, tỏi cũng là cây trồng từ thời cổ đại. Người Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp đã đưa cây tỏi từ châu Âu sang châu Mỹ.
Ngày nay, tỏi là cây trồng rộng rãi khắp thế giới, từ vùng có khí hậu nhiệt đới xích đạo (5⁰) đến 50⁰ vĩ tuyến ở cả 2 bán cầu. Trải qua hàng ngàn năm trồng trọt và chọn lọc, từ loài tỏi ban đầu đã hình thành nhiều giống tỏi khác nhau, tương đương với các thứ như A. sativum L. var. sativum; var. typicum Regel; var. ophioscoiodon (Link) Doll và var. controversum (Schrader) Moore. Tất nhiên giữa các giống này, chúng khác nhau về kích thước, hàm lượng tinh dầu, năng suất cũng như đặc tính thích nghi với các vùng có điều kiện khí hậu khác nhau.
3. Công dụng của tỏi
Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm ra nhiều hoạt chất có tác dụng trong Tỏi tía, ngoài những công dụng đã được biết đến từ trước còn phát hiện ra tác dụng tuyệt vời của các hoạt chất này đó là hạ mỡ máu, giảm béo và làm sạch mỡ trong gan.
Các chất sun phít trong tỏi tía có tác dụng làm hết mỡ gan nhanh chóng nhờ ức chế trực tiếp sự tổng hợp cholesterol ở gan.
Theo các công trình nghiên cứu trên toàn thế giới:
Tỏi cũng là một trong 21 loại thực phẩm giúp giảm béo hiệu quả được công nhận chính thức trên toàn thế giới. Điều đặc biệt là Tỏi tía có tác dụng hạ huyết áp nhưng lại tăng sinh lý cho nam giới. Các nhà khoa học cũng chứng minh rằng nếu làm biến đổi các hoạt chất sun phít của tỏi thì tác dụng trên cũng giảm nhiều hoặc mất hẳn (nấu tỏi chín quá, lên men tỏi…với dấu hiệu nhận biết là mất mùi đặc trưng của Tỏi).
4. Sử dụng tỏi tía đúng cách:
Mặc dù Tỏi tía rất tốt cho sức khỏe, nhưng đa số mọi người vẫn chưa biết cách dùng đúng loại “gia vị thuốc” này. Thói quen vẫn là dùng tỏi làm gia vị chiên, xào cùng với thức ăn. Điều này sẽ làm mất đi phần lớn hoạt chất quý của Tỏi.
Cách dùng hiệu quả là ngâm tỏi với rượu hoặc giấm, uống hằng ngày. Tuy vậy cách này không tiện dụng khi dùng và vẫn còn mùi khó chịu. Hiệu quả và cao cấp hơn nữa thì chiết lấy các thành phần sinh học có trong tép tỏi và đóng thành viên nang mềm.
Theo chuyên gia Bùi Quang Thuật, phó viện Trưởng viện công nghệ thực phẩm Quốc gia, chủ nhiệm đề tài Nhà nước về trích ly Dầu tỏi tía (đề tài thực hiện trong vòng 10 năm) cho biết:
” Dầu Tỏi tía có tác dụng làm sạch đường hô hấp, làm dễ thở và thở sâu, kháng vi rút và chống cúm hiệu quả. Cách dùng hiệu quả nhất là uống trước khi đi ngủ một liều duy nhất 6-8 viên, vừa tránh được mùi hôi, vừa làm ấm bụng khi ngủ, hạn chế các cơn ho về đêm, kích thích tiêu hóa. “
Cũng theo chuyên gia Thuật thì không nên dùng tỏi tía tươi vì gây kích ứng dạ dầy mạnh, giảm thị lực và có mùi khó chịu.